නූතන අධ්යාපන ක්රියාවලියේදී අන්තර්ජාලය අත්යවශ්ය මෙවලමක් බවට පත්ව තිබෙනවා. නමුත්, අපේ දරුවන්ට එයින් උපරිම ප්රයෝජන ගැනීමටත්, ඒ හා සම්බන්ධ අවදානම්වලින් ආරක්ෂා වීමටත් හැකිවන ලෙස ඩිජිටල් සාක්ෂරතාවය ඉගැන්වීම ඉතාම වැදගත්ය.
මෙම Blog Post එක හරහා, දරුවන්ගේ Online ආරක්ෂාව තහවුරු කිරීමටත්, ඔවුන් වගකීම් සහිත ඩිජිටල් පුරවැසියන් බවට පත් කිරීමටත් දෙමාපියන්ට සහ ගුරුවරුන්ට අනුගමනය කළ හැකි නිවැරදි මග පෙන්වීම් සාකච්ඡා කරමු.
1. 🔑 මූලික ආරක්ෂක පියවර: මුරපද සහ පුද්ගලිකත්වය
දරුවන්ට ඔවුන්ගේ Online පැවැත්ම ආරම්භයේදීම උගන්වා දිය යුතු ප්රමුඛතා දෙක මෙයයි:
🔐 ශක්තිමත් මුරපද (Strong Passwords)
රීතිය: කිසිවිටෙකත් පහසුවෙන් අනුමාන කළ හැකි මුරපද (උදා: උපන් දින, '123456') භාවිතා නොකළ යුතුය.
උපදෙස: මුරපදයක් අවම වශයෙන් අක්ෂර 12ක් දිග විය යුතු අතර, ඉංග්රීසි කුඩා අකුරු, ලොකු අකුරු, ඉලක්කම් සහ විශේෂ සංකේත මිශ්ර විය යුතුය.
ආරක්ෂාව: මුරපද කිසිවෙකුටවත් (හොඳම මිතුරාට පවා) නොකියා සිටීමට දරුවන් පුරුදු කරන්න.
⛔️ පුද්ගලික තොරතුරු ආරක්ෂා කිරීම
දැනුවත් කිරීම: Online මිතුරන් සමඟ වුවද, තම සම්පූර්ණ නම, නිවසේ ලිපිනය, පාසලේ නම හෝ දුරකථන අංකය වැනි පුද්ගලික තොරතුරු බෙදා නොගත යුතු බව තේරුම් කර දෙන්න.
නොදන්නා අය: අමුතු ලෙස පණිවිඩ එවන්නන් (Strangers) සමඟ සංවාදවලට යෑමෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම වළකින්න. යම් ගැටලුවක් වෙතොත් වහාම වැඩිහිටියෙකුට දැනුම් දිය යුතුයි.
2. 📢 ඩිජිටල් පුරවැසිභාවය: යහපත් හැසිරීම් රටා
Online ලෝකය යනු සැබෑ ලෝකයේම දිගුවකි. ගෞරවාන්විතව කටයුතු කිරීම අත්යවශ්යයි.
✋ Cyberbullying: සයිබර් හිරිහැරවලට එරෙහිව
හඳුනාගැනීම: අන්තර්ජාලය හරහා අන් අයට අපහාස කිරීම, තර්ජනය කිරීම හෝ හිරිහැර කිරීම වරදක් බවත් එය Cyberbullying බවත් පැහැදිලි කරන්න.
ක්රියාමාර්ගය: යමෙකුට හිරිහැරයක් සිදුවන්නේ නම්, එය වාර්තා කිරීමට, අවහිර කිරීමට (Block) සහ වැඩිහිටියෙකුට දැනුම් දීමට දිරිමත් කරන්න. කිසිවිටෙකත් එවැනි සිදුවීම්වලට සම්බන්ධ නොවී සිටීම අනිවාර්යයි.
✨ ධනාත්මක ඩිජිටල් සලකුණ (Positive Digital Footprint)
දිගුකාලීන බලපෑම: දරුවෙකු Online පළ කරන සෑම දෙයක්ම (ඡායාරූප, අදහස්, වීඩියෝ) ස්ථිරව පවතින බවත්, එය ඔවුන්ගේ අනාගත අධ්යාපනයට හෝ රැකියා අවස්ථාවලට බලපෑම් කළ හැකි බවත් තේරුම් කර දෙන්න.
ප්රශ්නය: Post එකක් දැමීමට පෙර "මෙය මගේ දෙමාපියන්, ගුරුවරුන් හෝ අනාගත ආයතනයක් දුටුවොත් හොඳද?" යනුවෙන් සිතා බලන්න.
3. 🧠 තොරතුරු විශ්වසනීයත්වය විමසීම (Media Literacy)
අන්තර්ජාලයේ ඇති සෑම දෙයක්ම සත්ය නොවන බව දරුවන්ට ඉගැන්වීම ඉතා වැදගත් ඩිජිටල් සාක්ෂරතාවයේ කොටසකි.
| විමසිය යුතු දේ | වැදගත්කම |
| මූලාශ්රය කවුද? | එම වෙබ් අඩවිය හෝ පුද්ගලයා විශ්වාසදායකද? (උදා: ප්රවෘත්ති ආයතනයක්ද, පාසලක්ද, නැතිනම් නොදන්නා පුද්ගලයෙක්ද?) |
| අරමුණ කුමක්ද? | මෙම තොරතුරේ අරමුණ දැනුවත් කිරීමද, මතයක් ප්රකාශ කිරීමද, නැතිනම් භාණ්ඩයක් විකිණීමද? |
| වෙනත් තැනක තිබේද? | මෙම තොරතුර වෙනත් විශ්වාසදායක වෙබ් අඩවි දෙක තුනකින් තහවුරු කරගත හැකිද? |
4. ⏰ තිරයේ සමබරතාවය සහ සෞඛ්යය
Online ආරක්ෂාව යනු ශාරීරික හා මානසික සෞඛ්යය ආරක්ෂා කර ගැනීමද වෙයි.
සීමා පැනවීම: පාඩම් කටයුතු හැර අනෙකුත් විනෝදාත්මක Online ක්රියාකාරකම් සඳහා නියමිත කාල සීමාවක් වෙන් කරන්න.
සැබෑ ලෝකය: Online කාලයට අමතරව, ක්රීඩා කිරීම, පොත්පත් කියවීම සහ පවුලේ අය සමඟ කාලය ගත කිරීම සඳහා දිරිමත් කරන්න.
🔥 සාරාංශය: දරුවන්ගේ Online ආරක්ෂාව තහවුරු කිරීම ආරම්භ වන්නේ ඩිජිටල් සාක්ෂරතාව ඉගැන්වීමෙනි. ඔවුන්ට පරිස්සම් වීමට, විචාරශීලීව සිතීමට සහ ගෞරවයෙන් කටයුතු කිරීමට ඉගැන්වීමෙන්, ඔබට ඔවුන්ට ආරක්ෂිතව සහ ඵලදායීව අන්තර්ජාලය භාවිතා කිරීමට අවශ්ය නිවැරදි මග පෙන්වීම ලබා දිය හැකිය.
ඔබේ අත්දැකීම් පහතින් Comment කරන්න.
ඔබ දරුවන්ගේ Online ජීවිතය ආරක්ෂා කරන්නේ කෙසේද?"
0 Comments